Theo báo cáo má»›i nhất của Liên Hợp Quốc, chỉ 35% lá»±c lượng lao Ä‘á»™ng trong các lÄ©nh vá»±c STEM trên toà n cầu là phụ nữ. Äáng chú ý, tá»· lệ nữ giá»›i tham gia và o các Há»c viện Khoa há»c Quốc gia chỉ đạt 12%. Tình trạng mất cân bằng nà y đặc biệt nghiêm trá»ng ở khu vá»±c Nam à và Äông Nam Ã, nÆ¡i tá»· lệ phụ nữ trong lá»±c lượng lao Ä‘á»™ng STEM lần lượt là 23% và 27%.
Sá»± chênh lệch nà y phản ánh các thách thức cố hữu mang tÃnh hệ thống. Tình trạng “rò rỉ nhân tà i” (leaky pipeline) và “trần kÃnh” (glass ceiling) kéo dà i, cùng vá»›i sá»± thiếu vắng của các hình mẫu phụ nữ thà nh công trong lÄ©nh vá»±c STEM, Ä‘ang cản trở nhiá»u phụ nữ thăng tiến trong lÄ©nh vá»±c nà y.
Äể giải quyết vấn Ä‘á» bất bình đẳng giá»›i trong STEM, chúng ta cần má»™t cách tiếp cáºn toà n cầu, có sá»± hợp tác giữa các tổ chức và khu vá»±c, đồng thá»i chú trá»ng đến việc Ä‘iá»u chỉnh các giải pháp cho phù hợp vá»›i bối cảnh địa phÆ°Æ¡ng. Thay vì áp dụng má»™t mô hình chung, chúng ta cần tÃch cá»±c chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm, là m phong phú vá» góc nhìn và xây dá»±ng các chiến lược phù hợp vá»›i từng Ä‘iá»u kiện cụ thể.
Tại ÄÆ¡n vị Nghiên cứu Lâm sà ng của Äại há»c Oxford (OUCRU), chúng tôi tá»± hà o có má»™t Ä‘á»™i ngÅ© nhân viên vá»›i hÆ¡n 50% là nữ giá»›i. Cam kết của chúng tôi vá» bình đẳng giá»›i không chỉ dừng lại ở phạm vị ná»™i bá»™. Năm 2018, chúng tôi đã thà nh láºp Mạng lÆ°á»›i các Nhà lãnh đạo Khoa há»c Nữ OUCRU (OWLS), quy tụ các nhà khoa há»c và nhân viên há»— trợ nghiên cứu nữ trên khắp các Ä‘Æ¡n vị của chúng tôi tại Việt Nam, Indonesia và Nepal
OWLS được thà nh láºp vá»›i mục tiêu nâng cao nháºn thức vá» bình đẳng giá»›i thông qua các hoạt Ä‘á»™ng cố vấn, Ä‘Ã o tạo vá» lãnh đạo và sá»± Ä‘a dạng, cÅ©ng nhÆ° tạo ra các cÆ¡ há»™i nghiên cứu. Từ má»™t nhóm là m việc tình nguyện, OWLS đã nháºn được tà i trợ để phát triển thà nh má»™t chÆ°Æ¡ng trình bà i bản từ năm 2024.
Thông qua OWLS, chúng tôi đã đạt được má»™t số cá»™t mốc quan trá»ng:
- Tiến hà nh khảo sát vỠrà o cản giới đối với phụ nữ trong lĩnh vực STEM tại Thà nh phố Hồ Chà Minh năm 2018. Kết quả được công bố trên Tạp chà The Lancet.
- Äồng chủ trì nhóm nghiên cứu Oxford Equity in Academia đầu tiên và o năm 2019 và đóng góp và o các xuất bản vá» cải thiện bình đẳng giá»›i trong há»c thuáºt.
- Tổ chức một hội thảo tư vấn nghỠnghiệp tại Viện Wellcome Sanger, Vương quốc Anh và o năm 2020.
- Tổ chức nhiá»u sá»± kiện nâng cao nháºn thức, bao gồm trình chiếu các bà i thuyết trình từ các hình mẫu phụ nữ thà nh công trong lÄ©nh vá»±c STEM, nhằm truyá»n cảm hứng cho các nữ thanh niên theo Ä‘uổi sá»± nghiệp trong lÄ©nh vá»±c nà y.
Tiến sÄ© Evelyne Kestelyn, Trưởng ÄÆ¡n vị Thá» nghiệm Lâm sà ng tại OUCRU, chia sẻ: “Là má»™t thà nh viên sáng láºp của OWLS, tôi đã chứng kiến những tác Ä‘á»™ng tÃch cá»±c khi má»™t tổ chức thá»±c sá»± cam kết xây dá»±ng văn hóa nghiên cứu Ä‘a dạng và công bằng.â€
““Tại OUCRU, tá»· lệ các Chủ nhiệm Nghiên cứu là nữ giá»›i đã tăng đáng kể từ 33% và o năm 2016 lên 60% và o năm 2024. Phụ nữ hiện nắm giữ gần 60% vị trà sau tiến sÄ©, nhÆ°ng vẫn chÆ°a hiện diện nhiá»u ở các vị trà há»c thuáºt cấp cao nhÆ° Giáo sÆ° và Phó Giáo sÆ°.†“
“Mặc dù vẫn còn nhiá»u việc phải là m, tôi cảm thấy có Ä‘á»™ng lá»±c và được tiếp thêm sức mạnh khi là m việc trong má»™t môi trÆ°á»ng mà ở đó, những bất bình đẳng giá»›i được nhìn nháºn và các nhà khoa há»c được tạo Ä‘iá»u kiện để vượt qua những khó khăn mang tÃnh hệ thống, đồng thá»i được khuyến khÃch phát huy hết khả năng của mình.”
Trong tÆ°Æ¡ng lai gần, OWLS dá»± định mở rá»™ng phạm vi khảo sát năm 2018 đến tất cả các Ä‘Æ¡n vị của OUCRU tại Việt Nam, Indonesia và Nepal. Mục tiêu của chúng tôi không chỉ là kiểm nghiệm lại những kết quả hiện hữu, mà còn hiệu chỉnh khảo sát cho phù hợp vá»›i bối cảnh riêng của từng địa Ä‘iểm. Bằng cách mở rá»™ng hợp tác vá»›i nhiá»u đối tác hÆ¡n, chúng tôi hy vá»ng sẽ thu tháºp được nhiá»u dữ liệu phong phú, và hiểu sâu hÆ¡n vá» biểu hiệu của bất bình đẳng giá»›i ở các khu vá»±c khác nhau.
Sau khi khảo sát, chúng tôi sẽ tiến hà nh phá»ng vấn và thảo luáºn nhóm táºp trung để tìm hiểu sâu hÆ¡n vá» những thách thức và rà o cản cụ thể mà phụ nữ phải đối mặt trong STEM. Những cuá»™c thảo luáºn nà y sẽ giúp chúng tôi khám phá các yếu tố góp phần và o việc duy trì tình trạng bất bình đẳng giá»›i, và quan trá»ng hÆ¡n, sẽ đảm bảo rằng các chiến lược của chúng tôi được xây dá»±ng dá»±a trên thông tin thá»±c tế và phù hợp vá»›i từng địa phÆ°Æ¡ng.
Khi chúng ta ká»· niệm Ngà y Quốc tế Phụ nữ và Trẻ em gái trong Khoa há»c, chúng ta hãy tái khẳng định cam kết phá bá» rà o cản và trao quyá»n cho phụ nữ trong STEM. Sá»± thay đổi bắt đầu bằng nháºn thức, sá»± hợp tác và hà nh Ä‘á»™ng! Cùng nhau, chúng ta có thể xây dá»±ng má»™t cá»™ng đồng khoa há»c toà n diện và công bằng hÆ¡n cho các thế hệ tÆ°Æ¡ng lai.
